Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Gminy Mykanów „Mykanów tu chce się żyć” – „BOROWIANKI” dzielą się wiedzą – organizacja cyklu warsztatów prezentujących dawne obrzędy i zwyczaje

Termin realizacji zadania: od 3.09.2019 do 14.10.2020 r.

W ramach zadania odbyło się:

11 warsztatów dotyczących lokalnych tradycji i obrzędów, tj.:
1) Wicie wieńca dożynkowego – warsztaty miały na celu przybliżenie zwyczaju i techniki tradycyjnego wyplatania wieńców dożynkowych. Uczestnicy wspólnie stworzyli wieniec, ale także zdobyli doświadczenie i umiejętności, które być może w przyszłości zaowocują w ciekawe inspiracje kultywujące i przekazujące tę piękną tradycję młodszym pokoleniom.
W trakcie warsztatu dzieci poznały również historię obrzędu – skąd się wywodzi i jak kiedyś dziękowano za plony.

2) Kiszenie kapusty – zwyczaj ten był ważnym elementem życia społeczności lokalnych. W jednym z domów zbierały się kobiety, w tym młode , niezamężne oraz starsi i młodsi mężczyźni, grajkowie  i pod okiem doświadczonych gospodyń starannie przygotowywano beczki  oraz samą kapustę. Podczas wspólnego przygotowywania i ubijania kapusty snuto różne opowieści i śpiewano. Po zakończeniu prac gospodyni domu częstowała wszystkich  domowymi smakołykami, przy których biesiadowano, wznosząc toasty za pomyślność. Był to swoisty,  coroczny rytuał. W ten sposób tradycja i stara receptura kiszenia kapusty była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Odzwierciedleniem tej właśnie tradycji był zwyczaj gospodarski zwany dawnej „siekorki” czyli kiszenie kapusty zaprezentowany przez Zespół „Borowianki”.  Panie w dawnych strojach ludowych w scenografii odwzorowującej izbę, siekały kapustę „siekocami”, tasakami oraz szatkownicą skrzyniową. Usiekaną kapustę wkładały do drewnianej dębowej beczki, która następnie ubijana była zgodnie z zwyczajem. W trakcie  warsztatu dzieci mogły samodzielnie szatkować i kisić kapustę. Na zakończenie obrzędu odbyła się prawdziwa uczta dla wszystkich dzieci i zaproszonych gości w postaci kapusty z grochem, świeżego chleba oraz pysznego ciasta . 

3) Obrzęd „Ostatni różaniec” – to obrzęd z dawnych czasów , kultywowany w Borownie jeszcze w latach 60 –tych XX wieku i jest obyczajem miejscowym. Obrzęd ten w całości został odtworzony przez członkinie Zespołu „Borowianki”. Po pogrzebie sąsiadki przychodziły do domu zmarłego przez 8 dni aby odmawiać różaniec za jego duszę. Panie w obrzędzie były bardzo autentyczne – ubrane na czarno, głowy miały zakryte ciemnymi chustami , rozmawiały ze sobą gwarą wiejską , opłakiwały zmarłego. Sam obrzęd to nie tylko różaniec, to także wspomnienia o  zmarłym przeplatane pieśniami żałobnymi odtworzonymi na potrzeby obrzędu. Scenografia również nawiązywała do dawnych zwyczajów pogrzebowych. Na środku izby stał stół nakryty białym obrusem a na nim krzyż i dwie zapalone świece. Okno i lustro zasłonięte były czarną tkaniną. Zegar wskazywał godzinę śmierci nieboszczyka.

4) Obrzędy i ozdoby bożonarodzeniowe – uczestnicy poznali tradycje i obrzędy związane z Bożym Narodzeniem, oraz wykonali stroiki oraz ozdoby choinkowe.

5) Warsztaty obrzędy i potrawy bożonarodzeniowe – przedświąteczną tradycją jest pieczenie ciasteczek. Zapach pieczonych pierniczków, cynamonu, czy imbiru chyba od zawsze kojarzy się ze świętami. Członkinie Zespołu „Borowianki” podzieliły się z uczestnikami warsztatu zwyczajami kulinarnymi dotyczącymi Bożego Narodzenia oraz wspólnie z dziećmi upiekły tradycyjne pierniki i ciasteczka.

6) „Ostatki” – w ludowej tradycji karnawał traktowano jako dobry okres na organizowanie wesela, zabawy, tańce i śpiew. „Szczególnie obchodzone były ostatnie dni zapustów, zwane ostatkami, mięsopustem, zapustami lub kusakami. Rozpoczynał je Tłusty Czwartek. W dniu tym przygotowywano pączki i faworki, którymi częstowano gości podczas wieczornego spotkania. Aby przybliżyć tą tradycję uczestnikom Borowianki wraz z dziećmi podczas warsztatu piekły faworki i pączki.

7) Obrzędy wielkanocne połączone ze zdobieniem pisanek i kraszanek –
Wielkanoc jest najważniejszym świętem w kalendarzu chrześcijańskim. Towarzyszy mu wiele ciekawych zwyczajów i ludowych obrzędów. „Borowianki ” przybliżyły uczestnikom takie zwyczaje i obrzędy jak: malowanie jajek, śmigus dungus, dzielenie się jajkiem. W ramach warsztatu uczestnicy zdobili pisanki i kraszanki.

8) Tkanie na krosnach – tkactwo wiejskie było najczęściej zajęciem sezonowym uprawnianym głównie przez kobiety. Umiejętności przekazywano z pokolenia na pokolenie. Prawie w każdym domu znajdowało się krosno, na którym wytwarzano tkaniny, wykorzystywane później do szycia ubrań i materiałów dekoracyjnych. „Borowianki” zaprezentowały uczestnikom jak tka się na krosnach, oraz uczestnicy sami
mogli spróbować swoich sil w tkactwie. Uczestnicy poznali historię tkania na krosnach, z jakich surowców wykonywano tkaniny, z czego uzyskiwano barwniki.

Podsumowanie 35-letniej działalności zespołu śpiewaczo-obrzędowego „Borowianki”
Elementem kończącym projekt było uroczyste podsumowanie 35-lecia zespołu „Borowianki. W trakcie spotkania zaprezentowano wybrane obrzędy, min. kiszenie kapusty oraz tradycje kulinarne. Panie zaprezentowały uczestnikom wcześniej przygotowane tradycyjne potrawy, tj. bigos, pierogi, zupę- zalewajkę, tradycyjne sałatki, pasztety. Były to potrawy, które od lat goszczą na stołach lokalnych mieszkańców. Borowianki opowiedziały o potrawach, o ich historii oraz jak przez 35 lat doskonaliły swoje przepisy. Panie zaprezentowały swoją historię oraz swój dorobek muzyczny. W trakcie spotkania wyświetlono materiał filmowy powstały z realizowanych wcześniej warsztatów. Każdy z uczestników otrzymał płytę z tym materiałem.

W 11 warsztatach udział wzięło 219 dzieci i młodzieży z terenu 4 gminy LGD. W spotkanie podsumowującym udział wzięło 49 osób.
Łącznie w zadaniu udział wzięło 268 osób.

Wartość zadania: 23 183,17 
Kwota grantu: 21 713,00 zł